ผักกะโฉม

ชื่ออื่น ๆ : ผักกะโสม (ภาคกลาง), จุ้ยห่วยเฮียง (แต้จิ๋ว), อ้มกบ (เชียงใหม่), สุ่ยหุยเซียง (จีนกลาง)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Limnophila rugosa (Roth) Merr., Herpestis rugosa Roth, L.roxburghii G. Don
วงศ์ : ACROPHULARIACEAE
ลักษณะทั่วไป :

• ต้น : เป็นพรรณไม้ล้มลุก ลำต้นจะแตกแขนงออกไป ต้นที่ยังเล็กอยู่จะมีขนปกคลุม แต่พอโตแล้วหรือแก่ขนก็จะหลุดร่วงไปเอง ลำต้นสูงประมาณ 1-2 ฟุตมีกลิ่นหอม และเป็นพรรณไม้ที่มีอายุปีเดียว
• ใบ : เป็นใบเดี่ยว ออกเป็นคู่ ๆ ตรงข้ามกัน ลักษณะของใบเป็นรูปไข่ ปลายมน แต่ที่หลังใบจะมีขนปกคลุมและเป็นรอยย่น ขนาดของใบกว้างประมาณ 1-1.5 นิ้วยาว 2-3 นิ้วมีสีเขียวสด ก้านใบสั้น
• ดอก : ออกเป็นช่อ อยู่ตรงส่วนยอดของลำต้น ดอกสีน้ำเงินอมม่วงและกลางดอกจะแต้มด้วยสีเหลือง ลักษณะของดอกคล้ายรูปปาก ด้านบนมี 2 กลีบด้านล่าง 3 กลีบ ดอกเล็กประมาณ 8 มม. จะไม่มีก้านดอก

การขยายพันธุ์ : เป็นพรรณไม้กลางแจ้ง ที่ชอบขึ้นอยู่ตามริมคู และชอบดินที่ชื้นแฉะ ขยายพันธุ์เมล็ด
ส่วนที่ใช้ : ต้น ใบ
สรรพคุณ :

• ต้น เป็นยาแก้แผลพุพอง หรือทานแก้ไอ ขับเสมหะแน่นท้อง แน่นหน้าอก ปวดท้อง โรคกระเพาะอาหาร และลดอาการบวมน้ำ
• ใบ กลิ่นของใบจะคล้ายกับใบโหระพา ซึ่งจะใช้แต่งกลิ่นอาหารก็ได้ หรือทำเป็นน้ำหอม แต่จะปรุงเป็นยาธาตุช่วยเจริญอาหารและขับปัสสาวะ

ตำรับยา :

1. แผลพุพอง ให้นำต้นสดปริมาณพอควร นำมาต้มล้างแผลหรือว่าตำพอกบริเวณที่ เป็นนั้น
2. ถ้ามีการผิดปกติในทางเดินอาหาร หรือเป็นโรคเกี่ยวกับทางเดินอาหาร ให้นำใบ แห้ง 6-15 กรัม ต้มน้ำทาน